In aanloop naar de algemene verkiezingen op 25 mei 2025 hebben zestien politieke partijen afspraken gemaakt met het Centraal Hoofdstembureau (CHS) voor hun registratie. De registratieperiode loopt van woensdag 19 februari tot en met 24 februari en vindt plaats in het KKF-gebouw, dat vanwege de verwachte grote opkomst is gekozen vanwege de ruime faciliteiten. Op de eerste registratiedag zullen onder andere de Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP), Pertjajah Luhur en de Organisatie voor Politieke Transformatie en Sociale Unie (OPTSU) zich inschrijven. Zaterdag 22 februari wordt een drukke dag met registraties van partijen zoals de Broederschap en Eenheid in de Politiek (BEP), Algemene Politieke Samenwerking (APS), Democratisch Alternatief ’91 (DUS), Nationale Partij Suriname (NPS), Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij (ABOP) en Nationale Democratische Partij (NDP). Het CHS heeft tijdens een persconferentie op maandag 17 februari journalisten geïnformeerd over het verkiezingsproces en de recente wijzigingen in de Kiesregeling. Met de aanpassing van de Kiesregeling is Suriname overgestapt van een districtenstelsel naar een landelijk evenredigheidsstelsel, waardoor het gehele land als één kiesdistrict fungeert. Hierdoor registreren politieke partijen zich niet langer bij de hoofdstembureaus in de districten, maar centraal bij het CHS. CHS-voorzitter Lilawati Punwasi-Raghoebier benadrukte dat deze hervorming meer recht doet aan de stem van iedere burger en politieke partijen stimuleert om programma’s te ontwikkelen die het gehele electoraat aanspreken. gov.sr In het openbaar register van het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) staan momenteel 41 politieke organisaties geregistreerd. Vanwege het verbod op pre-electorale samenwerking zullen sommige partijen onder de paraplu van andere opereren. Het aantal deelnemende partijen aan de verkiezingen zal naar verwachting niet meer dan 15 bedragen. Hoewel het maken van een afspraak voor registratie niet verplicht is, wordt het om organisatorische redenen sterk aanbevolen. Het CHS houdt toezicht op de hoofdstembureaus en stembureaus. Het personeel van de hoofdstembureaus wordt getraind door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Op de avond van de verkiezingen zal het ministerie de voorlopige resultaten bekendmaken, terwijl het CHS de officiële uitslag binnen twee tot drie weken na de verkiezingen vaststelt. Het OKB zal vervolgens de uitslag al dan niet bindend verklaren. De overgang naar het landelijke evenredigheidsstelsel is het resultaat van een grondwetswijziging, noodzakelijk na een uitspraak van het Constitutioneel Hof dat bepaalde artikelen van de oude Kiesregeling in strijd waren met de Grondwet en internationale verdragen. Deze hervorming bevordert nationale eenheid en cohesie door het gehele land te betrekken bij de politieke besluitvorming. Met de verkiezingsdag vastgesteld op zondag 25 mei 2025, markeert deze verkiezing een historisch moment voor Suriname, aangezien de samenleving voor het eerst onder het nieuwe kiesstelsel zal stemmen.

De Volkspartij Leefbaar Suriname (VLS), onder leiding van Robert Vishnudatt, heeft besloten zich terug te trekken uit de onderhandelingen met de Organisatie voor Politieke Transformatie en Sociale Unie (OPTSU). Volgens bronnen binnen VLS is deze beslissing genomen omdat binnen OPTSU “het oude denken en doen niet is losgelaten”. De VLS, bestaande uit diverse partijen, streefde naar de vorming van een derde blok in het politieke landschap. Op initiatief van onder anderen Jimmy Rosheuvel waren meer dan elf partijen in gesprek om gezamenlijk aan de komende verkiezingen deel te nemen. Echter, de VLS voelde zich niet als een gelijkwaardige partner behandeld binnen OPTSU en zag onvoldoende ruimte voor het implementeren van ‘het nieuwe systeem’. Ondanks lopende onderhandelingen merkte de VLS een sterke drang naar het snel ondertekenen van een overeenkomst, wat heeft bijgedragen aan hun besluit om zich terug te trekken. De partij heeft nu een afspraak gemaakt met het Centraal Hoofdstembureau (CHS) voor registratie op de laatste dag, 24 februari. Ondertussen heeft OPTSU, met Robert Ameerali als drijvende kracht, aangekondigd later vandaag een persconferentie te houden om de officiële oprichting van de politieke organisatie bekend te maken. De partij, opgericht op 14 februari 2020, heeft als voornaamste doel de productie in Suriname te verhogen. Eerder koos OPTSU ervoor niet deel te nemen aan de verkiezingen van 2020. De huidige alliantie binnen OPTSU bestaat uit de Surinaamse Partij van de Arbeid (SPA) onder leiding van Joyce Williams, de Progressieve Arbeiders en Landbouwers Unie (PALU) met Jim Hok, en Wi Sranan vertegenwoordigd door Newalsing Nankoesingh. De kandidatenlijst zal worden aangevoerd door de SPA, met de PALU op de tweede positie. OPTSU streeft naar een bundeling van progressieve partijen om de kiezer een serieus alternatief te bieden en een radicaal ander bestuur te presenteren, waarbij het betrekken van het Surinaamse volk centraal staat. In de tussentijd heeft VLS gesprekken aangeknoopt met andere politieke partijen. Zo zijn de besprekingen met Alternatief 2020 (A20) en Democratie en Ontwikkeling in Eenheid (DOE) vergevorderd. Het doel is om gezamenlijk op één verkiezingslijst deel te nemen aan de verkiezingen van 25 mei 2025. Hoewel pre-electorale combinaties wettelijk verboden zijn, streven deze partijen ernaar hun krachten te bundelen om de kiezer een alternatief te bieden. Steven Alfaisi, voorzitter van DOE, benadrukt dat de partijen hun individualiteit behouden, maar samenwerken om een nieuw politiek systeem te introduceren dat breekt met de afgelopen vijftig jaar bestuur. Deze ontwikkelingen wijzen op een dynamische herschikking binnen het Surinaamse politieke landschap, waarbij nieuwe allianties en samenwerkingen worden gevormd in aanloop naar de komende verkiezingen.

De Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) in Suriname benadrukt het belang van integriteit binnen de politiek en stelt dat personen met een strafblad geen plaats hebben in politieke functies. Dew Sharman, vicevoorzitter van De Nationale Assemblee (DNA) en prominent VHP-lid, heeft een wetsvoorstel ingediend dat bepaalt dat politieke ambtsdragers geen strafrechtelijke veroordelingen mogen hebben, ongeacht waar ter wereld deze zijn opgelopen. Sharman uitte zijn zorgen over andere politieke partijen die, volgens hem, bewust personen met een dubieuze achtergrond selecteren voor hun kandidatenlijsten. Tijdens een recente bijeenkomst aan de Ringweg Zuid verklaarde hij: “Als je geen principes hebt in de politiek, dan moet je vertrekken.” Hij benadrukte dat integere en respectabele personen essentieel zijn voor goed bestuur en dat politici een voorbeeldfunctie dienen te vervullen. Het ingediende wetsvoorstel beoogt een grondwetswijziging die voorkomt dat personen met een strafblad politieke topposities kunnen bekleden. Dit initiatief weerspiegelt de visie van de VHP om leiderschap van hoge kwaliteit te waarborgen en het vertrouwen van de samenleving in politieke ambtsdragers te herstellen. Sharman benadrukte dat de VHP bij de selectie van kandidaten voor DNA, districts- en ressortraden streng let op hun achtergrond, om te verzekeren dat alleen zuivere personen worden voorgedragen. De VHP, een nationale en respectabele partij met een geschiedenis van 76 jaar, streeft naar inclusiviteit en vertegenwoordigt alle bevolkingsgroepen in Suriname. Dit zal ook tot uiting komen in de samenstelling van de kandidatenlijsten voor de komende verkiezingen.

In 2024 registreerde Guyana een alarmerend aantal van 4.032 gevallen van kindermisbruik, watde dringende noodzaak benadrukt voor effectieve preventie- en interventieprogramma’s. DeGuyanese overheid heeft ambitieuze doelen gesteld voor 2025 om deze cijfers terug te dringenen de zorg voor getroffen kinderen te verbeteren. Uit het 2025 Budget-document blijkt dat in 2024 meer dan 4.000 gevallen van kindermisbruikzijn gemeld. Van de getroffen kinderen werden er 88 herenigd met hun biologische families,terwijl 217 kinderen in alternatieve zorg werden geplaatst. Daarnaast ontvingen 6.038 gezinnenpsychosociale ondersteuning, variërend van counseling tot opvoedkundige trainingen. DeAdoptieraad keurde 38 adopties goed. Overheidsinitiatieven en toekomstige doelen Het Child Care and Protection-programma van de overheid richt zich op het bieden van zorg aankinderen wiens basisbehoeften niet worden vervuld. Strategieën omvatten rehabilitatiedienstenvoor gezinnen, noodopvang voor slachtoffers en toezicht op kinderinstellingen. Voor 2025 streeftde regering ernaar het aantal meldingen van kindermisbruik terug te brengen tot 4.000 en hetaantal kinderen dat herenigd wordt met hun familie te verlagen naar 80. De overheid plant een uitbreiding van kinderopvangfaciliteiten, met een verwachte stijging vanhet aantal geregistreerde kinderopvangverzorgers en opvanglocaties. Daarnaast is het plan om in2025 minstens 50 adopties goed te keuren. Ondanks deze inspanningen blijft de betrokkenheid van de gemeenschap cruciaal. Geweld tegenkinderen blijft een ernstig probleem in Guyana. Het is essentieel dat onderwijsautoriteiten,leraren, ouders en kinderen zelf samenwerken om misbruik te voorkomen en aan te pakken. Regionale context en samenwerking De problematiek van kindermisbruik beperkt zich niet tot Guyana. In Latijns-Amerika en hetCaribisch gebied is er een zorgwekkende trend van toenemende georganiseerde misdaad, wat hetrisico op seksuele uitbuiting van kinderen vergroot. Guyana heeft positieve stappen gezet met deoprichting van 14 Barnahus-centra, ondersteund door de Europese Unie. Deze centra bieden eenveilige omgeving voor misbruikte kinderen. De cijfers tonen aan dat Guyana stappen zet in de aanpak van kindermisbruik, maar er is nog eenlange weg te gaan. Structurele hervormingen en actieve betrokkenheid van de gemeenschapblijven essentieel om het welzijn van kinderen te waarborgen.

 In een complexe rechtszaak die zich deze week voortzet in de rechtbank van Rotterdam, staat de 56-jarige Siegfried ‘Piet’ Wortel terecht voor het witwassen van bijna acht miljoen euro. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft zeven jaar cel geëist tegen Wortel, die verdacht wordt van het witwassen van grote sommen geld, goud en auto’s. De zaak kent een opvallende wending door de betrokkenheid van Ronnie Brunswijk, vicepresident van Suriname, die beweert eigenaar te zijn van de goudstaven die centraal staan in deze zaak. De zaak draait om goudstaven ter waarde van 6,5 miljoen euro die in Wortels woning in Paramaribo werden aangetroffen. Wortel, die sinds 2017 in Suriname woont, beweert dat deze goudstaven eigendom zijn van Brunswijk. De vicepresident heeft dit inmiddels bevestigd in een verklaring bij de notaris, waarin hij aangeeft dat Wortel het goud voor hem moest verkopen. Het OM twijfelt echter aan de geloofwaardigheid van deze verklaring en beschouwt het verhaal van Wortel als “hoogst ongeloofwaardig”. Wortel, die geen legale bron van inkomsten in Nederland heeft, heeft luxe uitgaven gedaan, zoals de aanschaf van een Rolls-Royce Cullinan en dure hotelovernachtingen. Deze uitgaven wekten de aandacht van de politie en het OM, wat leidde tot een onderzoek naar witwassen. Wortel beweert dat zijn geld afkomstig is van een erfenis en handel in vastgoed en goud in Suriname. Brunswijk heeft verklaard dat hij persoonlijk vier keer een lading goud bij Wortel thuis heeft afgeleverd, goed voor 160 kilo met een waarde van 6 miljoen euro. De verkoop van het goud lukte echter niet, waarna Brunswijk het goud weer ophaalde. Deze verklaring roept meer vragen op dan dat het antwoorden geeft, aldus het OM, dat Brunswijk nog persoonlijk wil horen. De zaak wordt gecompliceerd door de politieke connecties van Brunswijk en de corruptie binnen de Surinaamse justitie. Bij een huiszoeking in 2022 werd een vertrouwelijk document gevonden dat eigenlijk bij justitie in een kluis hoorde te liggen. Dit document was afkomstig van het officiële rechtshulpverzoek van Nederland en werd aangetroffen in Wortels woning, wat wijst op corruptie binnen de Surinaamse autoriteiten. Wortel werd in maart 2022 gearresteerd tijdens een bezoek aan Aruba en naar Nederland overgebracht om de rest van zijn straf uit te zitten. Sindsdien zijn de aanklachten en verdenkingen tegen hem in rap tempo gestapeld. Het OM beschuldigt Wortel ook van valsheid in geschrifte en heeft een ontnemingsprocedure aangekondigd voor de goudstaven en luxe auto’s.

Op 17 februari 2025 werd een belangrijke mijlpaal bereikt in de gezondheidszorg voor kinderen in Suriname. De kinderafdeling van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo (AZP) heeft officieel een oncologie afdeling geopend, de eerste en enige in het land. Deze historische gebeurtenis vond plaats in aanwezigheid van President Z.E. Chandrikapersad Santokhi, Minister van Volksgezondheid Drs. Amar Ramadhin, het directieteam, staf en personeel van het AZP, leden van de Lions Club Paramaribo West en andere belanghebbenden. Het “Project for Improving Childhood Cancer Patients Treatment System in Suriname” is mogelijk gemaakt door een partnerschap tussen de Japanse Overheid, het AZP en de Lions Club Paramaribo West. Het project, met een totale financiering van $255.000, heeft geleid tot de realisatie van een behandelkamer en drie moderne isolatiekamers, elk met ruimte voor een ouder. Drs. Aartie Toekoen, kinderarts bij het AZP, benadrukte het belang van investeringen in de opleiding en training van medewerkers, artsen en verpleegkundigen om de hoogste kwaliteit van zorg te garanderen. Samenwerking met het Prinses Máxima Centrum speelt hierbij een cruciale rol. Toekoen onderstreept echter de uitdagingen rondom de toegang tot levensreddende medicatie en riep de regering op om deze toegang te verbeteren. Claudia Marica-Redan, directeur van het AZP, verklaarde dat de opening van deze afdeling een belangrijke stap is in de richting van betere gezondheidszorg voor kinderen. Ze wees erop dat het project de kosten voor behandeling in het buitenland heeft verlaagd, waardoor kinderen nu in Suriname zelf kunnen worden behandeld. Minister Ramadhin noemde de opening een mijlpaal in de gezamenlijke inzet om zorg te bieden aan kinderen die strijden tegen kanker. Hij kondigde ook een uitbreiding van de openbare dienstverlening in het AZP aan in de komende weken. Alle betrokkenen werden bedankt voor hun bijdrage aan de realisatie van deze belangrijke afdeling, die een hoopvolle toekomst biedt voor kinderen met kanker in Suriname.

Een delegatie van het ministerie van Justitie van Curaçao bevindt zich momenteel in Surinamevoor een inkijkstage bij het ministerie van Justitie en Politie (Juspol). Het doel van deze stage isom kennis op te doen over de bestrijding van mensenhandel en -smokkel, een groot probleem opCuraçao waar slachtoffers zich zelden melden en autoriteiten vaak zelf onderzoek moeten doen. De delegatie werd gisteren ontvangen door justitieminister Kenneth Amoksi, die benadrukte datSuriname veel internationale erkenning heeft gekregen voor zijn aanpak van mensenhandel. Hetland is recentelijk in Tier 1 geplaatst door het Amerikaanse State Department, wat de aandachtheeft getrokken van andere landen in de regio, waaronder Curaçao, Trinidad en Tobago enBrazilië. Deze landen zijn geïnteresseerd in het bestuderen van Suriname’s succesvollestrategieën. Suriname heeft al een Memorandum van Understanding (MoU) met Curaçao, St. Maarten enAruba, en in april wordt er een bilaterale samenwerkingsovereenkomst met Curaçao getekend.Officier van Justitie Monique Dennaoui hoopt dat Curaçao door de samenwerking met Surinameuiteindelijk ook de Tier 1-status kan bereiken. “We willen leren hoe Suriname dit heeft aangepakt en dit model aanpassen aan onze situatie,”aldus Dennaoui. Op basis van de inkijkstage zullen verdere afspraken worden gemaakt voortoekomstige samenwerking. De strijd tegen mensenhandel vereist een gezamenlijke aanpak, aangezien de misdaad vaakgrensoverschrijdend is. Door samen te werken en kennis uit te wisselen, kunnen landen in deregio effectiever optreden tegen mensenhandel en -smokkel. De samenwerking tussen Curaçaoen Suriname is een belangrijke stap in deze richting en kan dienen als voorbeeld voor anderelanden in de regio.

Voorzitter van de Nationale Partij Suriname (NPS), Gregory Rusland, waarschuwt Surinamers om niet blindelings te kiezen voor nieuwe politieke partijen. Hij stelt dat veel critici die pleiten voor vernieuwing in de politiek, bij regeringsdeelname juist falen en zelfs schadelijker kunnen zijn dan de gevestigde partijen die ze bekritiseren. Waarschuwing voor politieke experimenten Tijdens een Ondro Oso-vergadering in Domburg benadrukte Rusland dat Suriname geen ruimte heeft voor experimenten in het landsbestuur. “Binnen de nieuwe partijen heb je personen die de hele dag vertellen hoe het beter moet en wat er allemaal verkeerd gaat. Maar mijn ervaring is dat wanneer juist deze luidruchtige critici de kans krijgen om het land te regeren, ze erger blijken te zijn dan degenen die ze bekritiseren,” verklaarde hij. Volgens de NPS-leider is politieke ervaring cruciaal voor stabiliteit en ontwikkeling. Hij stelt dat de NPS over de benodigde expertise beschikt om Suriname op een verantwoordelijke manier te besturen. Gevaren van politieke opportunisten Rusland waarschuwde voor regeringen waarin leiders zich verrijken zodra ze aan de macht komen, terwijl het volk blijft lijden. Hij benadrukte dat de NPS een betrouwbare partij is die ervoor zal zorgen dat de opbrengsten uit de opkomende olie- en gassector eerlijk worden verdeeld onder de bevolking. “De ontwikkeling van onze natuurlijke hulpbronnen moet ten goede komen aan alle Surinamers. We kunnen het ons niet veroorloven om dit over te laten aan partijen zonder ervaring of een duidelijke visie,” aldus Rusland. Aankomende verkiezingen cruciaal voor Suriname De NPS-voorzitter noemde de komende verkiezingen de belangrijkste in de afgelopen 50 jaar van Surinames onafhankelijkheid. Hij riep kiezers op om verstandig te stemmen en te kiezen voor leiders met bewezen capaciteiten in plaats van voor partijen die slechts kritiek leveren zonder concrete oplossingen te bieden. Met de verkiezingen van 2025 in aantocht, zal de discussie over de rol van nieuwe en gevestigde partijen in het bestuur alleen maar intensiever worden. De oproep van Rusland weerspiegelt de groeiende politieke spanningen in Suriname en de strijd om het vertrouwen van de kiezers.  

De goudprijs is maandag gestegen en schommelt boven de $2.900 per ounce. Deze stijging wordt toegeschreven aan een zwakkere dollar en zorgen over een dreigende handelsoorlog, nadat de Amerikaanse president Donald Trump wederzijdse tarieven aankondigde. Spotgoud steeg met 0,7% tot $2.903,08, na vorige week een recordhoogte van $2.942,70 te hebben bereikt. Amerikaanse goudfutures stegen met 0,5% tot $2.915,30. De Amerikaanse dollar bevindt zich rond het laagste punt in twee maanden, waardoor edelmetalen goedkoper worden voor kopers met andere valuta. “Goud profiteert nog steeds van beleggers die op zoek zijn naar veilige havens vanwege zorgen over tarieven en een handelsoorlog”, aldus Giovanni Staunovo, analist bij UBS. “Wij zien een opwaarts potentieel voor goud en verwachten dat de prijs van het gele metaal zal stijgen tot $3.000, mede dankzij de aanhoudende vraag van centrale banken.” Vrijdag herhaalde Trump zijn dreigementen over tarieven en kondigde aan dat heffingen op auto’s al op 2 april zouden ingaan. Dit is de laatste in een reeks handelsmaatregelen sinds zijn herverkiezing. Ondertussen verklaarde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, zondag dat Oekraïne en Europa betrokken zullen zijn bij “echte onderhandelingen” om de oorlog met Moskou te beëindigen. Een doorbraak in de vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne kan de recente stijging van de goudprijs deels afremmen. Toch blijft het edelmetaal sterk ondersteund, waardoor de spotprijzen op een stabiel niveau kunnen blijven, aldus Han Tan, hoofdmarktanalist bij Exinity Group. Edelmetaal wordt gezien als een traditionele bescherming tegen inflatie en geopolitieke onzekerheden, maar hogere rentetarieven verminderen de aantrekkingskracht van niet-renderende activa zoals goud. Later op de dag zullen enkele functionarissen van de Federal Reserve spreken, en marktdeelnemers zullen letten op aanwijzingen over het toekomstige rentebeleid van de VS. De Amerikaanse markt is gesloten vanwege de President’s Day-vakantie. Naast goud steeg spotzilver met 0,9% tot $32,42 per ounce, na vrijdag het hoogste niveau sinds 31 oktober te hebben bereikt. Platina steeg met 0,3% tot $982,90, en palladium steeg met 2,3% tot $983,29. Volgens gegevens van Exchange-Rates.org bereikte de goudprijs in de Verenigde Staten op 3 februari 2025 $90,451 per gram, wat neerkomt op ongeveer $2.814,60 per ounce. Deze stijging wordt ondersteund door aankopen van centrale banken en geopolitieke spanningen. Nigel Green, CEO van deVere Group, voorspelde in oktober 2024 dat de goudprijs in het eerste kwartaal van 2025 nieuwe recordhoogtes zou bereiken, mede door deze factoren. Beleggers blijven goud beschouwen als een veilige haven te midden van economische en politieke onzekerheden, en de huidige trends suggereren dat de vraag naar het edelmetaal voorlopig sterk zal blijven.

 In het verlengde van de landingsbaan van Zanderij International Airport, de nationale luchthaven van Suriname, vinden op grote schaal zandafgravingen plaats. Deze activiteiten hebben zorgwekkende ecologische en gezondheidsrisico’s voor de lokale bevolking. Dagelijks worden enorme hoeveelheden wit zand afgegraven, waardoor diepe poelen met stilstaand water achterblijven. Deze poelen vormen ideale broedplaatsen voor muggen, wat de verspreiding van ziektes zoals malaria en dengue versterkt. De lokale bevolking waarschuwt dat deze situatie een steeds groter risico vormt voor hun gezondheid, ondanks maatregelen zoals muskietenkaarsen en anti-muggenlampen. Gebrek aan toezicht De zandafgravingen vinden plaats zonder effectief toezicht, wat de situatie verder verergerd. Terwijl de overheid de burgers oproept hun erven vrij te houden van mogelijke broedplaatsen voor muggen, blijft de grootschalige zandafgraving een ongecontroleerde bron van problemen. Dit leidt tot een paradoxale situatie waarin individuele inspanningen om muggenplagen te bestrijden worden ondermijnd door de grootschalige zandafgravingen. Dringend ingrijpen nodig De situatie vraagt om dringend ingrijpen van de bevoegde instanties, zoals het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG). Er moet ter plaatse onderzoek worden gedaan naar de gevolgen van deze afgravingen en passende maatregelen moeten worden getroffen om de gezondheidsrisico’s te verminderen. Zolang deze ongecontroleerde ontwikkeling voortduurt, blijft de strijd tegen muggen een verloren gevecht. Internationale context De problemen rond zandafgravingen zijn niet uniek voor Suriname. Wereldwijd is de vraag naar zand enorm gestegen, voornamelijk voor de bouwsector. Dit heeft geleid tot illegale zandwinning en ernstige ecologische schade. In landen zoals Vietnam heeft de overmatige zandwinning zelfs geleid tot het verdwijnen van hele dorpen en het verstoren van ecosystemen.