Met het overlijden van paus Franciscus klinkt in Afrika de hoop op een eigen paus luider dan
ooit. In de St. Mary’s-kathedraal van Kaapstad kwamen donderdag honderden gelovigen bijeen
voor een herdenkingsdienst voor de kerkleider die velen op het continent als “de paus van de
armen” zagen. De banken waren gevuld met schoolkinderen, vrouwen in kleurrijke gewaden,
jonge religieuzen en geestelijken uit Zuid-Afrika, Zimbabwe en Nigeria.
“Franciscus was onze paus,” zei de Zimbabwaanse priester Lawrence Daka onder de schaduw
van een grote vijgenboom, vlak voor de dienst begon. “Hij gaf stem aan de verdrukten en
kwetsbaren. In zijn aanwezigheid voelden wij ons gezien.”
Paus Franciscus bracht tijdens zijn pontificaat vijf bezoeken aan Afrika, waarmee hij tien landen
aandeed. Hij schuwde gevaar noch politieke statements. Zo liep hij zonder kogelvrij vest door
een door oorlog verscheurde Centraal-Afrikaanse Republiek en kuste hij in een symbolisch
gebaar de voeten van strijdende leiders uit Zuid-Soedan als pleidooi voor vrede.
Zijn woorden hadden impact. Tijdens een toespraak in Congo riep hij westerse machten op de
natuurlijke rijkdommen van het land niet langer te exploiteren. Op Lampedusa, zijn allereerste
reisbestemming als paus, sprak hij zijn verontwaardiging uit over de manier waarop migranten
werden behandeld — staand voor een altaar van wrakhout.
“Zijn moed en oprechtheid hebben ons geraakt,” vertelt Pabalo Mothapo, een Zuid-Afrikaanse
biochemiestudent. “Hij was een baken voor jongeren, vluchtelingen, slachtoffers van geweld. Hij
was er ook voor ons.”
Met meer dan 281 miljoen gelovigen in 2023 is Afrika de snelst groeiende regio binnen de
katholieke kerk. Eén op de vijf katholieken wereldwijd is nu Afrikaan, en die trend blijft stijgen.
Toch is er in de lange geschiedenis van het pausdom — ruim anderhalf millennium — nog nooit
een Afrikaan tot paus verkozen.
In Dakar, Senegal, klinkt een gelijkaardig geluid. Priester Paul Claude Diokh noemt Franciscus
een man van het volk. “Hij zat niet boven de mensen, hij leefde tussen hen. Dat maakt zijn
nalatenschap zo bijzonder.”
Tijdens zijn ambtsperiode benoemde Franciscus verschillende Afrikaanse kardinalen, waardoor
nu ongeveer 12 procent van het kardinalencollege uit Afrika komt. Voor velen is dat reden tot
hoop dat het volgende conclaaf een historische keuze zou kunnen maken.
“Een Afrikaanse paus zou niet alleen een mijlpaal zijn voor het continent, maar ook voor de
wereldkerk,” zegt priester Christian Frantz uit Zuid-Afrika. “Het zou tonen dat de kerk klaar is
voor een nieuw hoofdstuk — eentje waarin diversiteit en verbondenheid centraal staan.”