De Verenigde Staten zullen zich opnieuw terugtrekken uit de VN-organisatie Unesco. Dat
maakte de regering-Trump dinsdag bekend. Het besluit markeert een herhaling van de eerdere
terugtrekking tijdens Trumps eerste ambtstermijn, die in 2023 door president Joe Biden werd
teruggedraaid. De uittreding zal officieel ingaan tegen het einde van volgend jaar.
Unesco, opgericht na de Tweede Wereldoorlog met als missie het bevorderen van vrede door
internationale samenwerking op het gebied van onderwijs, wetenschap en cultuur, zou volgens
de Amerikaanse regering teveel steun verlenen aan “woke en verdeelzaaiende” thema’s. De stap
past binnen Trumps bredere “America First”-beleid, dat zich kritisch opstelt tegenover
multilaterale organisaties zoals de VN, de NAVO en de Wereldhandelsorganisatie.
Volgens het Witte Huis promoot Unesco culturele en sociale waarden “die haaks staan op het
gezond verstand en de keuzes van het Amerikaanse volk.” Ook het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken herhaalde zijn bezwaren tegen de toelating van Palestina als volwaardig lid
in 2011 – een stap die volgens Washington de “anti-Israëlische retoriek” binnen Unesco heeft
versterkt.
Reacties uit Unesco, Israël en Frankrijk
Unesco-directeur Audrey Azoulay reageerde teleurgesteld maar niet verrast. Volgens haar is het
multilaterale klimaat binnen de organisatie juist verbeterd: “Unesco is vandaag een zeldzaam
platform voor concrete samenwerking.” Ze benadrukte dat de organisatie een sleutelrol speelt in
Holocausteducatie en de bestrijding van antisemitisme.
De Israëlische regering verwelkomde de Amerikaanse stap. VN-ambassadeur Danny Danon
noemde Unesco “structureel bevooroordeeld tegen Israël,” terwijl minister van Buitenlandse
Zaken Gideon Sa’ar sprak van “morele steun en leiderschap” door Washington.
De Franse president Emmanuel Macron daarentegen benadrukte zijn “onvoorwaardelijke steun”
aan Unesco. Volgens hem is de organisatie “een universele beschermer van het werelderfgoed.”
Frankrijk, waar het hoofdkwartier van Unesco is gevestigd, stelt zich strijdvaardig op en zegt
zich niet te laten ontmoedigen door het Amerikaanse vertrek.
Beperkte financiële impact
Unesco-functionarissen verwachten dat het Amerikaanse vertrek weinig gevolgen zal hebben
voor de werking van de organisatie. De VS leverden circa 8% van het jaarlijkse budget, maar
sinds eerdere uittredingen is Unesco gestart met het diversifiëren van zijn inkomstenbronnen.
Binnen de VS klinkt ook kritiek op de beslissing. De Democratische senator Jeanne Shaheen
noemde het besluit “kortzichtig” en waarschuwde dat het China – inmiddels de grootste
geldschieter van Unesco – in de kaart zal spelen.
Langdurige en moeizame relatie
De relatie tussen de Verenigde Staten en Unesco kent een bewogen geschiedenis. Hoewel de VS
in 1945 medeoprichter was, trok het land zich in 1984 terug wegens vermeend wanbeheer en anti-Amerikaanse vooringenomenheid. In 2003 keerde Washington terug onder president George
W. Bush, maar na de toelating van Palestina in 2011 staakte de regering-Obama de financiële
bijdrage. In 2017 volgde een formele terugtrekking onder Trump, die in 2023 door Biden werd
teruggedraaid – en nu dus opnieuw ongedaan wordt gemaakt.
Unesco is internationaal vooral bekend vanwege de aanwijzing van Werelderfgoedlocaties. In
totaal telt de lijst 26 Amerikaanse sites, waaronder iconen als het Vrijheidsbeeld en de Grand
Canyon.