De openingsdag van de klimaattop COP30 in het Braziliaanse Amazonegebied begon met symboliek: een plotselinge stroomuitval legde de zaal stil, maar inheemse deelnemers lieten zich niet ontmoedigen. Ze zongen, dansten en baden verder – een krachtig gebaar dat de veerkracht en verbondenheid met de natuur weerspiegelde. Toch bleef de vraag hangen: zal deze conferentie, die door velen de “COP van de inheemse bevolking” wordt genoemd, echt leiden tot structurele verandering?
Inheemse volken vormen slechts 5% van de wereldbevolking, maar beschermen meer dan 80% van de resterende biodiversiteit. Hun traditionele kennis en duurzaam landbeheer zijn van onschatbare waarde voor de planeet. Desondanks worden ze vaak het hardst geraakt door klimaatverandering door droogte, overstromingen, bosbranden en het verlies van leefgebied terwijl ze nauwelijks bijdragen aan de mondiale uitstoot van broeikasgassen.
Hoewel COP30 in Brazilië wordt gepresenteerd als een eerbetoon aan de inheemse volkeren van het Amazonegebied, ervaren velen dat hun invloed op de besluitvorming nog steeds beperkt blijft. De meeste vertegenwoordigers kunnen alleen via nationale delegaties spreken, waardoor hun boodschap vaak wordt gefilterd. Daarnaast vormen taalbarrières, gebrekkige financiering en beperkte toegang tot voorzieningen extra hindernissen.
Thalia Yarina Cachimuel, lid van de Kichwa-Otavalo-gemeenschap en vertegenwoordiger van de Wisdom Keepers Delegation, benadrukte dat inheemse volken moeten functioneren binnen systemen die niet voor hen zijn ontworpen. “We doen mee, maar de regels zijn niet van ons. Inclusie mag geen tijdelijk gebaar zijn,” waarschuwde ze.
Edson Krenak van Cultural Survival wees op praktische uitdagingen zoals het tekort aan betaalbare accommodatie in Belém, de gaststad van de top. Volgens hem moeten inheemse gemeenschappen vanaf het begin betrokken zijn bij klimaatbeleid, in plaats van pas wanneer de beslissingen al genomen zijn.
Tijdens de opening van het Paviljoen voor Inheemse Volken kwamen ook problemen met tolkvoorzieningen aan het licht, wat de gevoelens van uitsluiting versterkte. “Zelfs kleine obstakels, zoals het ontbreken van vertaling, laten zien hoe ver we nog moeten gaan,” aldus een deelnemer.
Lucas Che Ical van de Guatemalteekse organisatie Ak’Tenamit benadrukte dat eerdere internationale beloften zelden tastbare resultaten opleverden. Hij pleit voor rechtstreekse klimaatfinanciering aan lokale gemeenschappen, zodat middelen werkelijk terechtkomen bij degenen die aan de frontlinie van klimaatverandering staan.