Een groep van 252 Venezolanen is vrijdagavond teruggekeerd naar hun thuisland, nadat zij eerder dit jaar door de Verenigde Staten waren gedeporteerd op verdenking van betrokkenheid bij de beruchte bende Tren de Aragua. De terugkeer maakte deel uit van een bredere diplomatieke ruil tussen de VS, Venezuela en El Salvador.
De Venezolanen werden in maart naar El Salvador overgebracht, nadat voormalig president Donald Trump zich beriep op de omstreden Alien Enemies Act uit 1798. Hiermee konden vermeende bendeleden versneld worden uitgezet, zonder reguliere immigratieprocedures of toegang tot een rechter. In El Salvador werden ze vastgehouden in de zwaarbeveiligde gevangenis CECOT, berucht om haar strikte regime.
President Nicolás Maduro verwelkomde de mannen persoonlijk bij hun aankomst op het vliegveld nabij Caracas. Volgens Venezolaanse autoriteiten hebben slechts zeven van de teruggekeerde mannen een ernstig strafblad. Voor hun vrijlating ondergaan zij medische controles.
De deportaties riepen in de VS veel kritiek op. Mensenrechtenorganisaties beklaagden zich over het gebrek aan rechtsbescherming, en familieleden betoogden dat de mannen geen kans kregen zich te verdedigen. Angie Rios, de Amerikaanse echtgenote van een van de vrijgelaten mannen, sprak op sociale media haar opluchting en woede uit.
Als onderdeel van de overeenkomst liet Venezuela ook tien Amerikaanse staatsburgers vrij, die daar eerder waren vastgezet. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, bedankte de Salvadoraanse president Nayib Bukele voor diens bemiddeling. De Amerikaanse ambassade in Caracas deelde beelden van de vrijgelaten Amerikanen samen met diplomaat John McNamara.
Daarnaast beloofde Venezuela de vrijlating van tachtig binnenlandse politieke gevangenen. Onder hen bevindt zich voormalig oppositiepoliticus Williams Dávila. Volgens lokale NGO’s zijn inmiddels veertien anderen eveneens vrijgelaten.
Ook keerden zeven Venezolaanse kinderen terug, die in de VS eerder van hun ouders werden gescheiden tijdens immigratieprocedures.
Het gebruik van de Alien Enemies Act, oorspronkelijk bedoeld voor oorlogssituaties, zorgde voor juridische ophef. In mei oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof dat betrokkenen recht hebben op een gerechtelijke toetsing via een habeas corpus-procedure.
De Venezolaanse regering spreekt van een schending van het internationaal recht door de detentie van haar burgers in het buitenland. Tegelijkertijd krijgt ook Venezuela zelf kritiek vanwege het vasthouden van activisten en oppositieleden onder vergelijkbare omstandigheden.