Ruim een jaar na de geruchtmakende aanslag op de Slowaakse premier Robert Fico is maandag
in Bratislava het strafproces begonnen tegen de verdachte, Juraj Cintula. De zaak trekt grote
aandacht in binnen- en buitenland, mede doordat veel cruciale details over de toedracht,
motieven en mogelijke politieke verbanden tot nu toe onbekend zijn gebleven.
Fico werd in mei vorig jaar neergeschoten na een politieke bijeenkomst. Hij verkeerde enige tijd
in levensgevaar, maar herstelde en keerde binnen twee maanden terug in functie.
Verklaring verdachte roept vragen op
De 72-jarige Cintula gaf in een eerdere verklaring toe dat hij de schutter was. In de rechtbank
weigerde hij maandag nog getuigen te laten horen. De openbaar aanklager las voor uit zijn
eerdere verhoor, waarin Cintula stelt dat hij handelde uit onvrede over het regeringsbeleid, de
“vernieling van het parlement”, het ontslag van cultuurfunctionarissen, en zijn steun voor
militaire hulp aan Oekraïne. “Ik wilde de premier verwonden, niet doden,” aldus Cintula’s
verklaring.
Zijn advocaat stelt dat er geen sprake is van een terroristisch motief. Volgens de verdediging
begon Cintula pas over politieke gevolgen te spreken nadat hij in het ziekenhuis zou zijn
beïnvloed door een geheim agent, die hem daar bewust zou hebben aangesproken. De aanklager
bevestigde dat de veiligheidsdienst inderdaad een agent inzette, maar gaf geen uitleg over het
doel daarvan.
Politieke spanningen en open vragen
De rechtszaak vindt plaats tegen de achtergrond van grote politieke spanningen in Slowakije.
Sinds zijn herverkiezing heeft Fico ingrijpende hervormingen doorgevoerd. Zo werd de
anticorruptieafdeling van het Openbaar Ministerie opgeheven, en de publieke omroep vervangen
door een politiek gecontroleerde organisatie. Ook werden directeuren van culturele instellingen
vervangen, wat leidde tot landelijke protesten.
Ten tijde van de aanslag was het parlement juist in debat over de hervorming van de media. Al
snel daarna wezen Fico’s partijgenoten beschuldigend naar de oppositie en kritische journalisten,
die volgens hen bijdroegen aan een vijandig klimaat. Bewijzen voor directe betrokkenheid zijn
echter nooit gepresenteerd.
Een nog geheim rapport van de binnenlandse veiligheidsdienst zou volgens partijgenoten van
Fico verbanden suggereren tussen de verdachte en oppositiepartijen. Of dat rapport in de
rechtszaak zal worden ingebracht, is nog onduidelijk.
Portret van de schutter
Tijdens de zitting werd ook een psychiatrisch rapport besproken. Daarin wordt gesteld dat
Cintula kampte met psychische problemen, maar zich wel degelijk bewust was van zijn daden en
de mogelijke gevolgen. Een oude vriend van hem verklaarde dat politieke discussies met Cintula vaak escaleerden en uiteindelijk het contact verbraken, vooral vanwege botsende meningen over
de oorlog in Oekraïne.
Premier Fico was niet aanwezig bij de zitting. Zijn schriftelijke verklaring wordt dinsdag
voorgelezen. Zijn partijgenoot en Europarlementariër Ľuboš Blaha herhaalde via Telegram dat de
schuld ligt bij de “progressieve oppositie” en kritische media. “Cintula is jullie creatie,” schreef
hij, wederom zonder bewijs te overleggen.
De rechtszaak gaat vandaag verder. Als Cintula wordt veroordeeld voor een terroristische daad,
riskeert hij een levenslange gevangenisstraf.