De verkiezingen van mei 2025 hebben duidelijk gemaakt dat het Surinaamse electoraat vooral vasthoudt aan gevestigde politieke partijen. Van de veertien deelnemende partijen wisten slechts zeven zetels te bemachtigen in De Nationale Assemblée. De andere zeven partijen haalden de kiesdrempel niet en verloren daarbij ook hun waarborgsommen – een totaalbedrag van ruim SRD 3,6 miljoen dat terugvloeit naar de staatskas.
Schijn van diversiteit, realiteit van allianties
Hoewel het stembiljet een brede waaier aan politieke keuzemogelijkheden leek te bieden, bleek die verscheidenheid grotendeels cosmetisch. Door lijstverbintenissen waren er in werkelijkheid minstens zeventien organisaties vertegenwoordigd binnen de zes partijen die nu een coalitie proberen te vormen: NDP, ABOP, NPS, PL, A20 en BEP. Ook kleinere formaties sloten zich aan bij combinaties, zoals OPTSU (bestaande uit PALU, Wi Sranan, SDU, PVRS, De Nieuwe Wind en onafhankelijken), DA’91 met Forum Suriname 2022, en De Nieuwe Leeuw samen met de KTPI.
Campagnegeld zonder resultaat
Naar schatting werd meer dan SRD 1 miljard gespendeerd aan verkiezingscampagnes. Grote investeringen in reclame, logistiek, socialmediapromotie en ‘mobilisatie’ van kiezers leverden echter bitter weinig op voor veel partijen. De harde les: zonder overtuigende boodschap, solide organisatie en daadwerkelijke achterban, koopt geld geen zetels.
Versplintering en verwarring
De verkiezingen waren gekenmerkt door een hoge mate van polarisatie, racistische uitlatingen en misleidende informatie op sociale media. De extreme versnippering leidde tot een logge en inefficiënte verkiezingsgang. Het stembiljet was zo omvangrijk dat er geen ruimte was voor kandidatenfoto’s, wat voor veel stemmers verwarrend bleek. Opvallend is dat vijftig kandidaten nul stemmen kregen – vermoedelijk stemden ze niet eens op zichzelf – en 35 kandidaten slechts één stem.
De zeven partijen die geen zetels haalden, behaalden samen nog geen 2% van de 273.776 uitgebrachte stemmen. Geen enkele daarvan overschreed de symbolische grens van 1%. Dit roept fundamentele vragen op over hun politieke relevantie. Het massaal deelnemen van kansloze partijen belast het proces, verhoogt de kans op fouten in de processen-verbaal en vertraagt het werk van de hoofdstembureaus.
Oproep tot hervorming
De situatie onderstreept de noodzaak van hervorming. Een herinvoering van de vroegere 1%-drempel zou kunnen voorkomen dat het verkiezingsproces verzandt in chaos en wildgroei. Zonder zo’n maatregel blijft de democratische infrastructuur onnodig kwetsbaar.
Coalitie uit noodzaak, niet uit visie
Intussen hebben zes partijen – NDP, ABOP, NPS, PL, A20 en BEP – een intentieverklaring ondertekend en een regeerakkoord gesloten. Samen bezetten zij 34 van de 51 zetels. De VHP, met 17 zetels, lijkt haar verlies moeilijk te accepteren en wacht nog op het oordeel van het Onafhankelijk Kiesbureau, ondanks dat het Centraal Hoofdstembureau (CHS) de uitslag al op 10 juni heeft vastgesteld. De meeste bezwaren zijn inmiddels ongegrond verklaard.
De verkiezingsuitslag levert geen enkele partij een regeringsmeerderheid op. Opmerkelijk is dat meer dan 126.000 stemgerechtigden niet zijn gaan stemmen – een krachtig signaal van afnemend vertrouwen in de politiek. De NDP, die in 2020 fors verloor, heeft zich hersteld, maar is nog ver verwijderd van haar dominante positie in 2015, toen ze op eigen kracht kon regeren. De partij heeft uitgesloten met de VHP samen te werken, waardoor een coalitie is gesmeed met partijen die tijdens de campagne nog felle kritiek uitten op de paarse partij.
De kiezer sprak, maar zacht
De uitslag van de verkiezing is duidelijk, maar niet krachtig. Politieke leiders nemen nu het stokje over, en hun besluitvorming de komende jaren zal vooral worden ingegeven door machtspolitiek en rekensommen, eerder dan door gedeelde idealen of beleidsovereenkomsten. De echte vraag is of deze coalitie van rekenkunde Suriname kan geven wat het zo dringend nodig heeft: vertrouwen, stabiliteit en vooruitgang.