De collectieve eigendomsrechten van inheemse en tribale volken in Suriname zouden met de juiste politieke wil snel erkend kunnen worden. Toch ontbreekt die wil al decennialang, stelt Swami Girdhari, secretaris van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES). Ontwikkelingseconoom Sherida Mormon en jurist Nailah van Dijk benadrukken dat erkenning niet alleen de getroffen gemeenschappen ten goede zou komen, maar ook de bredere samenleving. Schandelijk genoeg is Suriname het enige land op het westelijk halfrond dat deze rechten nog steeds niet officieel erkend heeft.
Tijdens een publiek debat, vrijdagavond in de Mensa-zaal van de Anton de Kom Universiteit van Suriname, waren de aanwezigen unaniem: het erkennen van deze rechten vormt geen obstakel voor economische groei. Volgens Girdhari begint echte erkenning bij respect voor alle Surinamers, ongeacht hun afkomst. Hij benadrukte dat dit geen kwestie is van gunst, maar van rechtvaardigheid.
Sprekers en deelnemers wezen erop dat Suriname verplicht is gevolg te geven aan uitspraken zoals het Samaca-vonnis van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens. Het structurele uitblijven van uitvoering is een groot onrecht tegenover de oorspronkelijke bewoners van het land.
Zelfbeschikking en economische vooruitgang
Volgens Nailah van Dijk kunnen wettelijke erkenning en uitvoering de economische kracht van inheemsen en marrons versterken. Door hen zeggenschap te geven over hun land en hulpbronnen, kunnen ze deze inzetten voor duurzame economische ontwikkeling. Hun traditionele kennis van natuurbeheer kan bovendien de gehele samenleving ten goede komen.
Mormon onderstreepte dat het hier om fundamentele mensenrechten gaat. “Na jaren van praten is het tijd voor actie,” stelde zij. Er moet worden begonnen met het systematisch verzamelen van gegevens over de leefgebieden, gevolgd door officiële afbakening (demarcatie) en investeringen in economische versterking.
Ze wees erop dat het ontbreken van erkenning vaak leidt tot “illegale informele economieën” waarin bewoners noodgedwongen moeten opereren. “Eigenlijk zijn wij illegaal in hun leefgebieden,” aldus Mormon. Ze riep op om te stoppen met kleine, tijdelijke projecten en in plaats daarvan te investeren in structurele ontwikkeling.
Erkenning als fundament voor eenheid
Moderator Karin Refos benadrukte dat Suriname een nieuw hoofdstuk moet inslaan: van individuele naar collectieve rechten. Inheemse kapitein Lloyd Read herinnerde eraan dat het land altijd van de inheemsen is geweest. Zonder territorium verliezen zij een essentieel deel van hun identiteit.
Read wees ook op de scheve verdeling van natuurlijke rijkdommen: terwijl de kustregio profiteert, blijven de gebieden van de inheemsen verstoken van basisvoorzieningen zoals onderwijs en gezondheidszorg.
Uit de zaal kwam de oproep om niet langer te spreken over een ‘grondenrechtenvraagstuk’, maar over mensenrechten, authenticiteit en respect.