De Surinaamse rechtsorde staat voor een ingrijpende hervorming. Vanaf 1 mei 2025 is het de
bedoeling dat acht deelboeken van het nieuwe Burgerlijk Wetboek (NBW) én het vernieuwde
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering gelijktijdig in werking treden. Toch groeit de
bezorgdheid onder juridische experts over de haalbaarheid en risico’s van deze grootschalige
invoering. Jurist Jennifer van Dijk-Silos roept daarom op tot uitstel of een gefaseerde
implementatie om ernstige verstoringen in de rechtspraktijk te vermijden.
Juridisch werkveld onvoldoende voorbereid
Momenteel biedt de Stichting Centrum voor Democratie en Rechtspleging weliswaar
omscholingstrajecten aan die het NBW behandelen, maar deze bestaan uit slechts een beknopte
basisopleiding verspreid over negen modules. Diepergaande kennis is noodzakelijk om het
nieuwe stelsel adequaat te kunnen toepassen. Zolang juristen, waaronder advocaten, notarissen
en rechters, deze kennis nog niet hebben verworven, dreigt een juridisch vacuüm waarin fouten
snel gemaakt worden en het vertrouwen in het rechtssysteem kan afnemen.
Slechte dekking onder advocaten en rechters
Opvallend is dat slechts een fractie van de ruim 260 advocaten het omscholingstraject
momenteel volgt — ongeveer 50. Van deze groep zal niemand vóór 1 mei over volledige kennis
van alle deelgebieden beschikken. Het merendeel van de beroepsgroep moet zelfs nog starten
met bijscholing. Ook binnen de rechterlijke macht is sprake van tijdsdruk; civiele rechters zijn
weliswaar begonnen, maar krijgen onvoldoende gelegenheid om zich de vele nieuwe
wetsartikelen eigen te maken.
Praktische problemen voor notarissen en bedrijven
Ook notarissen ervaren grote praktische uitdagingen. Ze moeten hun standaardakten herschrijven
en voldoen aan nieuwe verplichtingen, maar gezamenlijke richtlijnen ontbreken. Dit leidt tot
stagnatie in de notariële dienstverlening. Tegelijkertijd kampen ondernemingen met onzekerheid.
Statuten en interne regels moeten worden herzien, maar door gebrekkige communicatie en
onvoldoende bijscholing onder bedrijfsjuristen dreigt ook het handelsverkeer verstoord te raken.
Juridisch onderwijs kampt met achterstand
De juridische faculteit van de Anton de Kom Universiteit bevindt zich eveneens midden in een
transitie. Veel docenten zijn nog niet geschoold in het nieuwe recht, en het curriculum is nog niet
aangepast. Hierdoor dreigt een generatie juristen met ontoereikende kennis te worden afgeleverd.
Gefaseerde invoering als oplossing
Van Dijk-Silos bepleit een gestructureerde en gefaseerde aanpak, waarbij de minst complexe
onderdelen als eerste worden ingevoerd:
- Boek 3 en 6 (verbintenissen- en contractenrecht) kunnen relatief veilig op 1 mei 2025
ingaan, gezien hun gelijkenis met het oude recht. - Boek 1 en 4 (personen-, familierecht en erfrecht) vragen om meer tijd, en zouden pas
later in werking moeten treden. - Boek 2 (rechtspersonenrecht) is nieuw en complex, en vereist minstens een jaar
voorbereidingstijd voor bedrijven en notarissen. - Boek 7 (bijzondere overeenkomsten) kan deels meeliften met Boeken 3 en 6, maar andere
delen moeten wachten op Boek 2. - Boek 8 (vervoersrecht) hangt nauw samen met andere boeken en kan pas daarna
ingevoerd worden.
Ook het nieuwe Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering vereist een zorgvuldige
voorbereiding. Het risico op procesfouten is groot als rechters en advocaten dit nieuwe
procedurerecht niet voldoende beheersen.
Voor een verantwoorde modernisering
Een gelijktijdige invoering van het gehele NBW en procesrecht in mei 2025 zou leiden tot
onoverzichtelijke situaties en mogelijk ernstige juridische en economische schade. Alleen een
gefaseerde invoering, gekoppeld aan brede en tijdige omscholing, kan de noodzakelijke
hervorming van het Surinaamse burgerlijk recht tot een succes maken.