Elke nacht opnieuw herhaalt zich in Kyiv hetzelfde ritueel. Terwijl de sirenes loeien en explosies in de verte galmen, daalt de 27-jarige Daria Slavytska met haar tweejarige zoontje Emil af in het metrostelsel van de Oekraïense hoofdstad. Met een yogamat, dekens en wat proviand in een kinderwagen probeert ze ondergronds enkele uren slaap te vinden.
Sinds twee maanden voert Rusland intensieve nachtelijke aanvallen uit op Kyiv, met drones en raketten, als onderdeel van een nieuw zomeroffensief dat de luchtverdediging van Oekraïne zwaar onder druk zet. Hoewel het oosten en zuiden van het land al langer het toneel zijn van verwoestende aanvallen, is ook Kyiv de afgelopen weken herhaaldelijk getroffen. De angst dat nergens meer écht veilig is, groeit met de dag.
Massale toeloop naar metrostations
Scènes zoals in station Akademmistechko, waar Slavytska en haar zoon hun nachten doorbrengen, herinneren aan het Londen van de Tweede Wereldoorlog, toen burgers massaal in metrotunnels sliepen tijdens de Blitz. In Kyiv steeg het aantal mensen dat de metro als schuilplaats gebruikt in juni 2025 tot 165.000 – meer dan het dubbele van de maand ervoor, aldus cijfers van het stadsbestuur.
“Zes maanden geleden kwamen we misschien één keer per maand naar beneden,” zegt Slavytska. “Nu zijn het twee tot drie nachten per week.” Haar zoontje Emil, die voorheen paniekerig “corridor, corridor” riep bij elk alarm, blijft nu opvallend kalm: “Mama, we moeten gaan,” zegt hij.
Psychologische en lichamelijke tol
De voortdurende dreiging en het slaapgebrek eisen een zware psychologische tol. Gezinstherapeut Kateryna Holtsberh ziet een duidelijke toename van stresssymptomen, zoals stemmingswisselingen, apathie en verminderde cognitieve functies – zowel bij kinderen als volwassenen. Een recente studie (augustus 2024) in het European Journal of Psychotraumatology toont aan dat 88% van de Oekraïners kampt met een slechte tot zeer slechte slaapkwaliteit.
Volgens slaaponderzoeker Anton Kurapov van de Universiteit van Salzburg is het moeilijk om aan buitenstaanders uit te leggen wat het met je doet. “Stel je voor dat je op straat loopt en iemand voor je wordt neergeschoten. Dat gevoel van intense dreiging – dat ervaren veel Oekraïners dagelijks.”
Wendy Troxel, slaapexpert bij denktank RAND Corporation, waarschuwt bovendien dat de maatschappelijke gevolgen groot zijn: slaaptekort ondermijnt niet alleen de mentale gezondheid, maar ook de weerbaarheid van soldaten aan het front én de economische productiviteit.
Leven onder dreiging
In de eerste helft van 2025 kwamen volgens de militaire administratie van Kyiv 78 inwoners om het leven door luchtaanvallen; meer dan 400 raakten gewond. De escalatie is volgens analisten deels bedoeld om de luchtafweer van Oekraïne te overweldigen. De VS heeft recent toegezegd extra luchtafweersystemen, waaronder Patriots, te leveren – mede op aandringen van voormalig president Donald Trump, die de intensiteit van de Russische aanvallen aanhaalde als argument.
In één nacht, begin juli, vuurde Rusland meer dan 30 raketten en 300 drones af op Oekraïne – een van de zwaarste aanvallen van het jaar. Naast Kyiv werden ook steden als Odesa, Dnipro en Kharkiv getroffen.
Noodgedwongen aanpassingen
Om beter te kunnen slapen ondergronds, overweegt Slavytska een opblaasbaar matras aan te schaffen. Meubelketen JYSK meldde een stijging van 25% in de verkoop van slaapmateriaal zoals luchtbedden en veldbedden. Sommige inwoners nemen nog drastischere maatregelen. Ondernemer Kateryna Storozhuk investeerde in een ‘Capsule of Life’, een stalen veiligheidsbox waarin ze met haar chihuahua Zozulia de nachten doorbrengt.
“Ik kon pas weer slapen toen ik een plek had waarin ik me echt veilig voelde,” zegt ze. “Je raakt op den duur volledig uitgeput – geestelijk en lichamelijk.”
Hoop op verlichting?
De verwachting is dat Rusland zijn luchtaanvallen in de zomermaanden zal voortzetten, deels om de Oekraïense bevolking te demoraliseren. Toch blijft Kyiv standhouden – in overvolle metrostations, in schuilkelders, en in de veerkracht van gezinnen zoals dat van Daria Slavytska.
“Ik probeer sterk te blijven voor mijn zoon,” zegt ze. “Maar diep vanbinnen ben ik moe. We zijn allemaal moe.”