De ontwikkelingslanden binnen de BRICS-groep hebben maandag scherp afstand genomen van
recente uitlatingen van de Amerikaanse president Donald Trump. Die stelde dat BRICS een
“anti-Amerikaans” blok zou vormen en dreigde met extra importheffingen van 10% voor landen
die deelnemen aan de samenwerking.
De dreiging komt in aanloop naar de Amerikaanse deadline van 9 juli, waarop landen zonder
handelsdeal met Washington zogeheten vergeldingstarieven riskeren. Trumps uitspraken hebben
internationale onrust veroorzaakt, vooral onder opkomende economieën die nauwe economische
banden met de VS onderhouden.
BRICS: samenwerking, geen confrontatie
China reageerde maandag via Buitenlandwoordvoerder Mao Ning met de boodschap dat BRICS
geen vijand zoekt. “Ons samenwerkingsverband is gebaseerd op gelijkwaardigheid en wederzijds
voordeel. Het is niet tegen welk land dan ook gericht,” aldus Mao tijdens een persconferentie in
Peking.
Ook Zuid-Afrika verwierp Trumps framing. “We keren ons niet tegen de Verenigde Staten,”
verklaarde Kaamil Alli van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Handel. Het land benadrukt dat
de lopende gesprekken met de VS constructief verlopen, ondanks eerdere invoertarieven van
30% die inmiddels zijn opgeschort.
Een woordvoerder van het Kremlin onderstreepte dat de BRICS-samenwerking draait om een
“gemeenschappelijke visie op mondiale uitdagingen” en expliciet “niet bedoeld is als tegenblok
voor andere landen.”
Voorzichtige reacties en stille diplomatie
India en Brazilië onthielden zich van directe commentaren. De Braziliaanse president Luiz
Inácio Lula da Silva hield in zijn openingsspeech bij de BRICS-top in Rio de Janeiro de focus op
milieubeleid en volksgezondheid – de officiële thema’s van de top. Achter de schermen
verklaarde een Braziliaanse diplomaat dat juist de uitspraken van Trump het belang van BRICS
onderstrepen als alternatief forum voor eerlijke wereldwijde afspraken.
Ook andere deelnemende landen, zoals Maleisië, onderstreepten hun onafhankelijke koers. “Wij
laten ons niet leiden door ideologische polarisatie,” aldus een verklaring van de Maleisische
delegatie, dat eerder ook te maken kreeg met opschorting van Amerikaanse tarieven.
BRICS als alternatief voor gepolariseerde wereldfora
In een gezamenlijke verklaring uitten BRICS-leiders zondag scherpe zorgen over de toenemende
handelsbarrières en veroordeelden zij onder meer het recente Israëlische bombardement op Iran.
De verklaring benadrukte de gevaren van unilaterale sancties en dreigementen voor de
wereldhandel.
Volgens analisten positioneert BRICS zich steeds meer als een alternatief diplomatiek platform
nu traditionele overlegstructuren zoals de G7 en G20 onder druk staan door geopolitieke
spanningen. Trumps ‘America First’-beleid en zijn onvoorspelbare handelspolitiek hebben
daarbij een katalyserende rol gespeeld.
Groeiend BRICS-blok
Sinds de oprichting in 2009 door Brazilië, Rusland, India en China (met Zuid-Afrika sinds
2010), is het BRICS-blok aanzienlijk uitgebreid. Nieuwere leden zoals Egypte, Ethiopië,
Indonesië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten nemen nu deel aan de top in Rio. Saudi-
Arabië heeft een uitnodiging voor volledig lidmaatschap aanvaard, maar is vooralsnog aanwezig
als partnerland.
Intussen hebben ruim 30 landen hun interesse kenbaar gemaakt in toetreding tot het blok – hetzij
als volwaardig lid, hetzij als waarnemer of partner. Ondanks de interne verschillen binnen
BRICS blijven de lidstaten benadrukken dat samenwerking, niet confrontatie, centraal staat in
hun benadering van mondiale vraagstukken.