De olieprijzen zijn dinsdag scherp gedaald, nadat signalen uit Iran erop wezen dat verdere militaire escalatie voorlopig uitblijft. Hierdoor lijkt de vitale Straat van Hormuz — goed voor 20% van de mondiale oliehandel — vooralsnog open te blijven, wat de markten enigszins geruststelde.
Vorige week stegen de olieprijzen nog naar het hoogste punt in vijf maanden, na Amerikaanse luchtaanvallen op Iraanse nucleaire installaties. Iran reageerde daarop met een raketaanval op de Amerikaanse luchtmachtbasis Al Udeid in Qatar. Die aanval veroorzaakte echter geen slachtoffers en werd door analisten beschouwd als een symbolisch antwoord.
Dinsdag daalde de internationale oliebenchmark Brent Crude met 5,6%, tot ongeveer $66 per vat. Beleggers interpreteerden het gebrek aan directe vergelding — zoals het tot zinken brengen van olietankers of de sluiting van de zeestraat — als een aanwijzing dat Teheran militaire escalatie voorlopig wil vermijden.
Politieke dreiging blijft
Toch is de dreiging nog niet geweken. Het Iraanse parlement heeft inmiddels een voorstel goedgekeurd voor de sluiting van de Straat van Hormuz, al ligt de uiteindelijke beslissing bij de Opperste Nationale Veiligheidsraad, onder leiding van een vertrouweling van ayatollah Ali Khamenei. Iran dreigde in het verleden vaker met afsluiting van de zeestraat, waaronder in 2018 na het Amerikaanse vertrek uit de nucleaire deal.
Volgens analisten zou een daadwerkelijke blokkade de olieprijzen kunnen opdrijven tot boven de $80 per vat, met uitschieters richting $110 — zoals ook voorspeld door Goldman Sachs.
Markt stabiliseert, maar fragiel
Analisten zien in de terughoudendheid van Iran een poging om economische repercussies te beperken. “Als Iran echt hard had willen terugslaan, hadden ze een tanker in de Straat van Hormuz tot zinken gebracht,” stelde Robin Brooks van de Brookings Institution op X.
Ondertussen is de oliemarkt bezig met een voorzichtige normalisering. De OPEC besloot eerder om de productie in juli met maximaal 411.000 vaten per dag op te voeren. Daarnaast beschikken Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten samen over een extra productiecapaciteit van circa 2,5 miljoen vaten per dag.
China grootste afnemer van Iraanse olie
Iran is verantwoordelijk voor ongeveer 4% van de wereldwijde olieproductie, waarvan het grootste deel — circa 1,6 miljoen vaten per dag — richting China gaat. Amerikaanse sancties maken het voor andere landen vrijwel onmogelijk om Iraanse olie te importeren.
Opmerkelijk is dat president Trump maandag verklaarde dat China “voorlopig” Iraanse olie mag blijven kopen, wat wijst op een koerswijziging in het sanctiebeleid. Eerder legde Washington juist sancties op aan Chinese raffinaderijen en havens die Iraanse olie verwerkten.
Regionale spanningen treffen sector
De geopolitieke spanningen hebben ook invloed op de olie-industrie in de regio. In Irak evacueert de staatsoliemaatschappij Basra Oil buitenlandse werknemers uit angst voor vergeldingsaanvallen op Amerikaanse belangen. BP, actief op het enorme Rumaila-veld, verminderde de personeelsbezetting maar meldde geen impact op de productie. Het aandeel BP daalde wel met 1,4% op de beurs in New York.
Ook buiten OPEC+ kunnen landen als Canada, de VS, Brazilië en Guyana op termijn extra leveren. Maar alleen Canada en de VS beschikken over de infrastructuur om snel op te schalen.
Strategische reserves en politieke druk
De VS heeft nog 402,5 miljoen vaten in strategische olievoorraden. Die zijn bedoeld voor noodgevallen, maar aanvullen ervan zou miljarden kosten en meerdere jaren duren.
Politiek blijft de olieprijs ook een gevoelig punt voor Trump, die maandag op Truth Social verklaarde: “Iedereen houd de olieprijzen laag, ik houd het in de gaten.” Ondanks een daling van de benzineprijzen met 12% sinds vorig jaar, stijgen voedselprijzen nog steeds — met 2,9% op jaarbasis — wat inflatiezorgen levend houdt.
Rust, maar geen zekerheid
De scherpe daling van de olieprijzen weerspiegelt een tijdelijke ademruimte op de energiemarkten. Toch blijft de situatie fragiel. Of zoals sectoranalist Peter McNally het samenvatte:
“Het blijft een vloeibare situatie.”