De Israëlische luchtaanval op Iran van vrijdag markeert een historisch keerpunt in het jarenlang slepende conflict rond het Iraanse kernprogramma. Voor premier Benjamin Netanyahu is de aanval niet alleen het resultaat van jarenlange waarschuwingen, maar ook een poging om zijn wankelende politieke nalatenschap te redden — temidden van hevige binnenlandse kritiek en internationale druk.
Van woorden naar wapens
Waar Iran in het verleden Netanyahu beschouwde als een “roepende in de woestijn”, heeft de Israëlische leider nu daadwerkelijk de daad bij het woord gevoegd. Na jaren van VN-speeches met theatrale bomcartoons en diplomatiek getouwtrek, besloot Israël tot militair optreden — zonder internationale consensus, maar wel met een duidelijke boodschap.
De directe aanleiding was het mislukken van nucleaire onderhandelingen tussen Iran en de VS, en het oordeel van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) dat Iran zijn non-proliferatieverplichtingen opnieuw had geschonden.
Israël zegt meer dan honderd doelen te hebben geraakt, waaronder militaire installaties, nucleaire infrastructuur en raketfaciliteiten. Opvallend was het uitschakelen van meerdere Russische luchtafweersystemen — een indicatie van Israëls geavanceerde inlichtingen- en aanvalscapaciteit.
Nieuwe machtsverhoudingen in de regio
Wat voorheen ondenkbaar leek vanwege dreiging vanuit Hamas of Hezbollah, is nu werkelijkheid geworden. Dankzij Israëlische militaire campagnes in Gaza (2023) en tegen Hezbollah (2024), is de directe dreiging vanuit deze groeperingen sterk verminderd. Die ontwikkeling gaf Israël de ruimte om voor het eerst openlijk Iraans grondgebied aan te vallen zonder zware vergeldingsacties te riskeren.
Coördinatie met de VS of misleiding?
Hoewel de aanval in eerste instantie leek te zijn uitgevoerd zonder toestemming van de Verenigde Staten, suggereren Israëlische bronnen dat er wél sprake was van afstemming. De schijnbare verdeeldheid tussen Netanyahu en president Donald Trump — die recent onderhandelingen met Iran aankondigde — zou een bewuste tactiek zijn geweest om Teheran te misleiden over de ware intenties van Israël.
Trump’s positie blijft dubbelzinnig: hij keurt Iraanse nucleaire ambities af, maar houdt tegelijkertijd vast aan diplomatie. Deze houding biedt ruimte voor Israël om op militair vlak te handelen zolang onderhandelingen geen tastbare resultaten opleveren.
Binnenlandse overlevingsstrijd
De aanval komt op een kritiek moment voor Netanyahu, die onder vuur ligt vanwege de onverwachte Hamas-aanval in 2023, zijn controversiële optreden in Gaza, en meerdere corruptieonderzoeken. Volgens critici probeert hij met militaire acties zijn imago als ‘Mr. Security’ te herstellen en mogelijke vervroegde verkiezingen te voorkomen.
Risico’s en repercussies
Hoewel de aanval militair gezien succesvol lijkt, zijn de geopolitieke risico’s aanzienlijk. Iran zou kunnen reageren via proxy-milities in Irak, Syrië of de Perzische Golf, of zelfs met directe aanvallen op Israëlisch grondgebied. Bovendien dreigt de aanval de diplomatieke impasse te verdiepen, waarbij Iran mogelijk versneld werkt aan een nucleaire afschrikking.
Internationaal riskeert Israël verdere isolatie. Het unilateraal aanvallen van een soevereine staat, zonder VN-mandaat, kan worden gezien als destabiliserend en contraproductief voor regionale veiligheid.
Strategisch keerpunt of politieke gok?
Netanyahu’s beslissing om Iran aan te vallen is zonder twijfel historisch. Of deze actie daadwerkelijk een keerpunt vormt in de strijd tegen nucleaire proliferatie, of slechts een politiek gemotiveerde zet is van een leider onder zware druk, blijft onzeker. De reacties uit Teheran en van de internationale gemeenschap zullen bepalen of de regio zich richting meer veiligheid beweegt — of op weg is naar verdere escalatie.