Een hoge rechtbank in Guatemala heeft vrijdag drie voormalige paramilitairen veroordeeld tot elk 40 jaar gevangenisstraf wegens het seksueel misbruiken van zes inheemse Maya Achi-vrouwen tijdens de burgeroorlog, tussen 1981 en 1983. Deze periode wordt beschouwd als een van de bloedigste hoofdstukken uit de Guatemalteekse geschiedenis.
De veroordeelden – Pedro Sanchez, Simeon Enriquez en Felix Tum – maakten deel uit van de door de staat gesteunde Civil Self-Defence Patrols, en zijn schuldig bevonden aan misdaden tegen de menselijkheid. De rechtbank achtte bewezen dat zij de vrouwen op systematische wijze verkrachtten in de context van het gewelddadige conflict tussen regeringsgezinde troepen en linkse rebellen, waarbij naar schatting 200.000 mensen werden gedood of als vermist opgegeven.
Rechter Maria Eugenia Castellanos prees de moed van de slachtoffers, die ondanks het trauma en de sociale stigma’s herhaaldelijk kwamen getuigen: “De vrouwen herkenden de daders en de locaties van de misdrijven. Hun getuigenissen waren helder en consequent. Het zijn misdaden die vrouwen isoleren en stigmatiseren – het vergt enorme kracht om daarover te spreken.”
De uitspraak werd met gejuich ontvangen door de aanwezige vrouwen in de rechtszaal, van wie velen traditionele Maya-kledij droegen en via een tolk het vonnis volgden. “Ik ben erg blij,” verklaarde een van de slachtoffers, een 62-jarige vrouw, aan persbureau AFP.
Advocate Haydee Valey, die de slachtoffers bijstond, noemde het vonnis “historisch”: “Het is erkenning voor het onrecht dat deze vrouwen is aangedaan, en voor hun jarenlange strijd om gerechtigheid.”
Hoewel één van de veroordeelden, Pedro Sanchez, zijn onschuld bleef volhouden, stelde rechter Marling Mayela Gonzalez Arrivillaga dat het bewijs tegen de mannen overweldigend was en de getuigenissen betrouwbaar.
Dit is de tweede keer dat gerechtigheid wordt uitgesproken in de zaak van Maya Achi-vrouwen. In 2022 werden vijf andere voormalige paramilitairen eveneens veroordeeld tot elk 30 jaar celstraf voor soortgelijke feiten.
De belangenorganisatie Impunity Watch stelt dat deze processen aantonen hoe seksueel geweld structureel werd ingezet als oorlogswapen tegen inheemse vrouwen. Eerder, in 2016, werden al twee ex-militairen veroordeeld tot een gecombineerde celstraf van 360 jaar wegens het gevangenhouden van Q’eqchi-vrouwen als seksslavinnen.
Deze veroordelingen markeren belangrijke stappen in de verwerking van het verleden in Guatemala, en bieden een vorm van gerechtigheid aan slachtoffers van een lang verzwegen tragedie.