Tim Friede, een Amerikaan die zichzelf bijna twintig jaar lang doelbewust injecteerde met slangengif, heeft met zijn uitzonderlijke immuunrespons bijgedragen aan een mogelijke medische doorbraak: een breed werkend tegengif tegen slangenbeten. Onderzoekers spreken van een “ongeëvenaarde” ontdekking, waarbij zijn bloed cruciale antilichamen bleek te bevatten die bescherming bieden tegen gif van meerdere uiterst dodelijke slangensoorten.
In tegenstelling tot de huidige therapieën – die vaak specifiek afgestemd moeten worden op het type slang – biedt deze nieuwe benadering hoop op een universeel antigif. Jaarlijks sterven wereldwijd naar schatting 140.000 mensen aan slangenbeten, terwijl velen blijvend invalide raken of ledematen verliezen.
Friede begon zijn experimenten met slangengif uit zelfbescherming, omdat hij veel met gevaarlijke slangen werkte. Hij werd meer dan 200 keer gebeten en injecteerde zichzelf ruim 700 keer met kleine hoeveelheden gif van onder meer mamba’s, cobra’s, taipans en kraits. Zijn doel verschoof gaandeweg naar het helpen ontwikkelen van betere behandelingen voor slachtoffers van slangenbeten wereldwijd.
De Amerikaanse biotechnoloog Dr. Jacob Glanville, werkzaam bij Centivax, kwam via een YouTube-video in contact met Friede en vroeg hem bloed af te staan voor wetenschappelijk onderzoek. Dankzij ethische goedkeuring kon dit zonder nieuwe gifinjecties gebeuren.
Wetenschappers analyseerden Friede’s bloed op antilichamen die niet alleen gericht zijn op specifieke toxines, maar op gedeelde structuren tussen verschillende soorten neurotoxinen. Dit leidde tot de identificatie van twee breed neutraliserende antilichamen. Samen met een derde component ontstond een experimentele cocktail die muizen wist te beschermen tegen dodelijke doses van 13 van de 19 gevaarlijkste elapiden, zoals vastgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie.
Hoewel het tegengif nog verder verfijnd moet worden – onder andere door het toevoegen van een vierde component – noemen wetenschappers de resultaten veelbelovend. De hoop is dat er uiteindelijk één universeel tegengif komt, of ten minste twee: één voor neurotoxische elapiden en één voor hemotoxische adders.
Prof. Peter Kwong van Columbia University verwacht dat er binnen 10 tot 15 jaar effectieve middelen zullen zijn tegen alle grote gifklassen, inclusief cytotoxinen. Ondertussen gaat het onderzoek met Friede’s unieke antilichamen verder.
“Het idee dat ik iets kan bijdragen dat mensenlevens redt, geeft me enorm veel voldoening,” zegt Friede. “Ik ben er trots op dat ik dit heb gedaan.”