Op maandag meldde Groot-Brittannië dat er verschillende voorstellen voor een wapenstilstand
tussen Oekraïne en Rusland zijn gedaan. Dit gebeurde na een initiatief van Frankrijk voor een
maandelijkse pauze in de gevechten, met het oog op vredesbesprekingen. De Amerikaanse
president Donald Trump heeft echter zijn ongeduld uitgesproken.
Europese landen, onder leiding van Groot-Brittannië en Frankrijk, steunen de Oekraïense
president Volodymyr Zelensky en werken aan een vredesplan dat Kiev ook betrekt. Dit komt na
een breuk tussen Zelensky en Trump in het Oval Office vorige week.
“Er zijn verschillende opties op tafel,” aldus de woordvoerder van de Britse premier Keir
Starmer.
Frankrijk, Groot-Brittannië en mogelijk andere Europese landen hebben aangeboden om troepen
naar Oekraïne te sturen in geval van een staakt-het-vuren, hoewel Moskou dit al heeft
afgewezen. Ze benadrukken dat ze de steun van de VS nodig hebben, of een ‘backstop’.
Trump heeft het Amerikaanse beleid aangepast door directe gesprekken met Moskou te voeren,
zonder overleg met Oekraïne of andere westerse bondgenoten. Vrijdag waarschuwde hij
Zelensky publiekelijk dat de VS militaire hulp zou stopzetten als hij zich niet aan de regels hield.
Maandag reageerde Trump boos op een AP-rapport waarin Zelensky werd geciteerd dat het einde
van de oorlog “heel, heel ver weg” is. “Dit is de slechtste uitspraak die Zelensky had kunnen
doen, en Amerika zal dit niet veel langer tolereren!” schreef Trump op Truth Social.
Zelensky benadrukt dat een staakt-het-vuren expliciete veiligheidsgaranties van het Westen moet
bevatten om te voorkomen dat Rusland, dat drie jaar geleden Oekraïne binnenviel en ongeveer
20% van het land bezette, opnieuw aanvalt. Trump heeft geweigerd om dergelijke garanties te
geven.
Starmer ontving zondag Europese leiders in Londen en zei dat ze hadden ingestemd met het
opstellen van een vredesplan om aan de VS te presenteren.
Frankrijk’s voorstel
In een interview op weg naar de top suggereerde de Franse president Emmanuel Macron een
bestand van een maand. Dit zou helpen om te bepalen of de Russische president Vladimir Putin
te goeder trouw handelt. “Een dergelijk bestand zou ons in staat stellen om te bepalen of Putin
het serieus meent,” aldus de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noel Barrot.
Europese grondtroepen zouden pas in een tweede fase naar Oekraïne worden gestuurd, zei
Macron in het interview, gepubliceerd in Le Figaro.
Zelensky bevestigde tegen verslaggevers in Londen dat hij op de hoogte was van het voorstel.
Reacties en toekomstplannen
Europese leiders verwerken wat sommigen de grootste beleidswijziging in Washington sinds de
Tweede Wereldoorlog noemen. Dit komt na het abrupt vertrek van Zelensky uit het Witte Huis
vrijdag, nadat hij door Trump en vicepresident JD Vance was afgekraakt.
Zelensky was in Washington om een overeenkomst te tekenen die de VS toegang zou geven tot
Oekraïense mineralen, maar vertrok zonder de overeenkomst te ondertekenen.
Mike Waltz, de nationale veiligheidsadviseur van het Witte Huis, zei dat Zelensky zijn excuses
moet aanbieden. “Wat we van president Zelensky moeten horen, is dat hij spijt heeft van wat er is
gebeurd, dat hij bereid is om de mineralendeal te ondertekenen en dat hij bereid is om
vredesbesprekingen te voeren,” zei hij.
Friedrich Merz, de conservatief die de Duitse bondskanselier gaat worden, beschuldigde Trump
van een gefabriceerde escalatie. “We moeten nu laten zien dat we in staat zijn om onafhankelijk
te handelen in Europa,” aldus Merz.
Europese reacties
Europese functionarissen zijn woedend over wat zij zien als verraad aan Oekraïne. De Franse
premier François Bayrou sprak van “twee slachtoffers”: de veiligheid van Oekraïne en de
tachtigjarige alliantie van Europa met de Verenigde Staten.
Peter Mandelson, de Britse ambassadeur in de Verenigde Staten, benadrukte dat de relaties
tussen Oekraïne en de VS moeten worden hersteld.
Trump sprak vorige maand telefonisch met Putin en kondigde aan dat de onderhandelingen om
de oorlog te beëindigen snel zouden beginnen, tot verbazing van Zelensky en andere westerse
bondgenoten.
Europese leiders zijn het er nu over eens dat ze meer moeten uitgeven aan defensie om Trump te
laten zien dat het continent zichzelf kan beschermen. De EU houdt donderdag een spoedtop.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zei dat ze de lidstaten dinsdag zou
informeren over plannen om de Europese defensie-industrie en de militaire capaciteiten van de
EU te versterken.
Russische reactie
Rusland heeft zijn vreugde uitgesproken over de verandering in het Amerikaanse beleid en
bekritiseerde Zelensky. “We zien dat het collectieve Westen gedeeltelijk zijn collectiviteit begint
te verliezen,” aldus Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov.
De situatie blijft gespannen, met Europese landen die proberen een vredesplan te ontwikkelen en
de VS die onderhandelingen met Rusland voortzetten.