Voor het eerst in de geschiedenis van Colombia is een voormalig staatshoofd veroordeeld in een strafproces. Álvaro Uribe Vélez, die van 2002 tot 2010 president was, kreeg vrijdag van rechter Sandra Liliana Heredia een straf van 12 jaar huisarrest opgelegd wegens procesmisbruik en het omkopen van een ambtenaar. Daarnaast moet hij een boete van 578.000 Amerikaanse dollar betalen en mag hij de komende acht jaar geen openbaar ambt bekleden.
De uitspraak volgde op een openbare zitting waarin de rechter het vonnis voorlas. Uribe (73), die zijn onschuld blijft volhouden, kondigde direct aan in beroep te gaan. Zijn juridische team is van plan het volledige vonnis aan te vechten. De ex-president moet zich eerst melden bij de autoriteiten in Rionegro, Antioquia, waarna het huisarrest direct zal ingaan.
Dertien jaar juridische strijd
De zaak tegen Uribe begon in 2012, toen hij de linkse senator Iván Cepeda beschuldigde van laster. Cepeda zou, volgens Uribe, ex-paramilitairen hebben ingezet om valse verklaringen over zijn vermeende banden met rechtse paramilitaire groeperingen te verspreiden. In 2018 concludeerde het Hooggerechtshof echter dat Uribe zelf via zijn advocaat Diego Cadena getuigen had benaderd en omgekocht om in zijn voordeel te verklaren.
Twee ex-paramilitairen getuigden dat zij geld en gunsten aangeboden kregen in ruil voor positieve verklaringen over Uribe. Cadena, die eveneens vervolgd wordt, ontkent iedere betrokkenheid. Cepeda is in de zaak officieel erkend als slachtoffer en was aanwezig bij de recente zittingen.
Elke aanklacht – zowel omkoping als procesmisbruik – droeg een maximumstraf van 12 jaar. Uribe kreeg de hoogst mogelijke straf binnen de wettelijke kaders.
Politieke en internationale impact
De veroordeling valt op een gevoelig moment: minder dan een jaar voor de presidentsverkiezingen van 2026. Uribe’s partij, het rechts-conservatieve Democratisch Centrum, heeft meerdere kandidaten in de race. De uitspraak zou dan ook grote gevolgen kunnen hebben voor de interne machtsverhoudingen in Colombia.
Internationaal leidde het vonnis tot verdeeldheid. De Amerikaanse senator Marco Rubio bestempelde het als “politieke wraak door radicale rechters”, terwijl andere analisten waarschuwen dat het vonnis mogelijk invloed kan hebben op de Amerikaanse hulp aan Colombia.
Verdeeld nalatenschap
Uribe blijft een omstreden figuur in Colombia. Hij wordt geprezen voor zijn harde aanpak van linkse guerrillabewegingen, maar ligt al jaren onder vuur vanwege zijn vermeende banden met rechtse paramilitairen. Deze groeperingen waren verantwoordelijk voor grootschalige mensenrechtenschendingen tijdens het interne gewapende conflict.
Volgens de Colombiaanse waarheidscommissie zijn paramilitairen, samen met guerrillagroepen en het leger, verantwoordelijk voor bijna 205.000 doden – bijna de helft van alle slachtoffers in het decennialange conflict.
Met deze veroordeling voegt Uribe zich bij een reeks Latijns-Amerikaanse leiders die juridisch zijn aangepakt wegens misdrijven, waaronder Alberto Fujimori (Peru), Luiz Inácio Lula da Silva (Brazilië), Cristina Fernández de Kirchner (Argentinië) en Ricardo Martinelli (Panama).