De democratie in El Salvador heeft donderdag een nieuwe klap gekregen. In een razendsnel proces keurde het parlement een grondwetswijziging goed die onbeperkte herverkiezing van de president mogelijk maakt. Critici zien hierin het definitieve bewijs dat president Nayib Bukele zijn macht voor onbepaalde tijd wil consolideren.
De wijziging werd ingediend door een onbekend parlementslid van Bukele’s partij New Ideas en binnen drie uur zonder debat of commissiebehandeling aangenomen met 57 stemmen vóór en 3 tegen.
“Het volk beslist hoe lang een leider blijft”, verklaarde parlementsvoorzitter Ernesto Castro triomfantelijk op X (voorheen Twitter). Maar oppositielid Marcela Villatoro sprak van het einde van de democratie in El Salvador: “Vandaag is de democratie gestorven.”
Meer dan alleen herverkiezing
De aangenomen grondwetswijziging bevat ingrijpende hervormingen:
• Onbeperkte herverkiezing wordt wettelijk toegestaan.
• Presidentiële ambtstermijn wordt verlengd van vijf naar zes jaar.
• Tweede stemrondes worden afgeschaft.
• De volgende presidentsverkiezing wordt vervroegd naar 2027, wat de oppositie nauwelijks tijd geeft om zich te organiseren.
Lange aanloop naar autoritaire macht
Bukele’s autoritaire tendensen zijn volgens critici al jaren zichtbaar. In 2020 stuurde hij gewapende militairen naar het parlement om druk uit te oefenen, en een jaar later werden rechters van het Hooggerechtshof vervangen door partijgetrouwen. Deze rechters maakten het hem in 2023 mogelijk zich kandidaat te stellen voor een tweede termijn, iets wat eerder grondwettelijk verboden was.
Populair maar omstreden
Bukele blijft razend populair bij veel Salvadoranen, vooral dankzij zijn harde aanpak van bendegeweld. Maar volgens mensenrechtenorganisaties gaat die strijd gepaard met repressie, willekeurige arrestaties en machtsmisbruik. In de afgelopen maanden vluchtten tientallen journalisten en activisten het land uit, en prominente critici werden gearresteerd.
Stilte vanuit de VS
Ondanks de zorgwekkende ontwikkelingen bleef een reactie uit vanuit de Verenigde Staten. Bukele onderhoudt goede banden met Donald Trump en diens achterban. In april noemde Trump hem nog “a hell of a president”. De huidige minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, weigerde commentaar.
Volgens VN-rapporteur Gina Romero is de stilte van de VS veelzeggend: “Bukele controleert de rechtbanken, het parlement, de media én het verhaal. Als dat geen autocratie is, wat dan wel?”
Gelatenheid in eigen land
De publieke reactie in El Salvador bleef opvallend kalm. Ondanks de prominente media-aandacht voor de wetswijziging bleven massale protesten uit. Veel Salvadoranen lijken hun vertrouwen in de democratie al langer verloren te hebben en bereiden zich voor op een vakantieweek waarin overheidsdiensten gesloten zijn.
Bertha María Deleón, een voormalige medewerker van Bukele en nu een uitgesproken criticus, vat het bondig samen: “Hij volgt het handboek van de dictator.”