De betrekkingen tussen Panama en de Verenigde Staten staan onder druk na recente uitspraken van de Amerikaanse regering over het Panamakanaal. De Panamese president José Raúl Mulino heeft fel uitgehaald naar Washington en beschuldigt de VS van het verspreiden van “leugens en onwaarheden” over de heffingen die het land oplegt aan Amerikaanse schepen die de belangrijke handelsroute passeren.
De spanningen liepen op nadat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken beweerde dat Panama had ingestemd met een regeling waarbij Amerikaanse overheidsschepen vrijgesteld zouden worden van doorvaartkosten. De Panama Canal Authority (ACP) heeft deze bewering echter krachtig ontkend en benadrukt dat er geen overeenkomst bestaat die de Amerikaanse overheid dergelijke privileges verleent. Volgens Mulino is de Amerikaanse uitlating “volledig ongegrond” en een “schending van de diplomatieke principes”.
Trump en de strijd om het kanaal
Voormalig president Donald Trump heeft in zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk beweerd dat China de controle over het Panamakanaal heeft overgenomen en verklaarde dat hij het kanaal “zou terugnemen” als hij herkozen wordt. Dit heeft geleid tot felle reacties vanuit Panama, waarbij Mulino benadrukte dat de soevereiniteit van het kanaal onaantastbaar is en volledig in Panamese handen blijft.
“Er is geen enkele buitenlandse macht die invloed heeft op ons bestuur of onze beslissingen,” aldus de Panamese president. Hij wees beschuldigingen van overmatige Chinese invloed van de hand en benadrukte dat Panama onafhankelijk handelt in het beheer van de waterweg.
Amerikaanse druk en diplomatieke tegenmaatregelen
De spanningen werden verder aangewakkerd door een bezoek van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, aan Latijns-Amerika, waarbij hij opriep tot “onmiddellijke veranderingen” in de relatie tussen Panama en China met betrekking tot het kanaal. Hij waarschuwde dat de Verenigde Staten “de nodige maatregelen” zouden nemen als Panama geen actie onderneemt.
Tijdens zijn bezoek ontmoette Rubio zowel Mulino als Ricaurte Vásquez Morales, de beheerder van het Panamakanaal. De ACP liet na het overleg weten dat er samengewerkt zal worden met de Amerikaanse marine om de doorvaart voor Amerikaanse schepen te optimaliseren. Desondanks blijft de Panamese regering benadrukken dat alle schepen, ongeacht hun herkomst, zich aan dezelfde tarieven en regels moeten houden.
Als reactie op de Amerikaanse claims heeft Mulino zijn ambassadeur in Washington opdracht gegeven om diplomatieke stappen te ondernemen en de onjuiste verklaringen te corrigeren.
Strategische waarde van het kanaal
Het 82 kilometer lange Panamakanaal, dat de Atlantische en Stille Oceaan met elkaar verbindt, is van cruciaal belang voor de wereldhandel. Jaarlijks maken zo’n 14.000 schepen gebruik van de waterweg, waarvan meer dan de helft afkomstig is uit of bestemd is voor de Verenigde Staten. Door het kanaal te gebruiken, besparen schepen een lange en dure omvaart rond Zuid-Amerika.
De VS bouwde het kanaal in de vroege 20e eeuw en beheerde het tot 1999, toen het na decennia van onderhandelingen werd overgedragen aan Panama. Trump heeft deze overdracht echter bekritiseerd en noemde het een “historische fout” die de Amerikaanse invloed in de regio heeft verzwakt.
Ondanks de diplomatieke spanningen heeft Panama aangegeven open te blijven staan voor dialoog met Washington, maar blijft het land vasthouden aan de principes van soevereiniteit en onafhankelijk beheer van het Panamakanaal. De komende maanden zullen cruciaal zijn in het bepalen van de verdere koers van de betrekkingen tussen beide landen.